Bỗng dưng tiếng nói bị khàn, nhiều người nghĩ có lẽ bị viêm họng vài ngày sẽ khỏi. Tuy nhiên, đó có thể là dấu hiệu một số bệnh họng, dây thanh, thậm chí là ung thư.
“Kết” những người… nói nhiều
Thanh quản đóng vai trò chủ yếu trong việc hình thành tiếng nói. Thanh quản có hai dây thanh âm, bình thường khi thở, hai dây thanh mở ra. Khi phát âm, hai dây thanh khép sát nhau ở đường giữa, dưới áp lực luồng khí từ phổi lên, niêm mạc dây thanh bắt đầu có sóng rung lên, tạo ra tiếng nói.
TS-BS Trần Việt Hồng – Trưởng khoa Tai mũi họng, BV Nhân Dân Gia Định cho biết, khàn tiếng là khi hai dây thanh không đóng kín, hoặc bị tổn thương, dày cứng, rung động không đều.
Ở những người có tính chất công việc phải nói nhiều như giáo viên, phát thanh viên, ca sĩ, bán hàng… hoặc trẻ nhỏ hay la hét, chơi đùa… dây thanh có lúc bị căng quá mức. Niêm mạc của hai dây thanh va chạm nhiều, gây sung huyết phù nề, từ đó tạo thành u lành tính như hạt xơ dây thanh, u nang, polyp dây thanh… làm khàn tiếng.
Khi bị viêm mũi, viêm VA, dịch mũi sẽ chảy xuống, làm viêm thanh quản, cũng gây khàn tiếng. Những người bị axit ở dạ dày trào ngược lên làm hai dây thanh phù nề, lâu ngày cũng diễn tiến thành viêm dây thanh, phù nề niêm mạc. Những người nghiện rượu, thuốc lá, sống ở môi trường ô nhiễm; mắc một số bệnh viêm xoang, viêm mũi, nhiễm trùng đường hô hấp trên, mất tính đàn hồi của dây thanh do tuổi tác… cũng dễ bị khàn tiếng. Ngoài ra, gần đây có nhiều bệnh nhân bị liệt thanh quản do chấn thương sọ não, tổn thương vùng cổ, sau các phẫu thuật mổ tuyến giáp, phẫu thuật ở cổ, phổi trung thất, sọ não, hay do một số bệnh lý u, ung thư từ cổ đến phổi…
Can thiệp sớm mang lại hiệu quả cao
Theo TS-BS Trần Việt Hồng, ở trẻ nhỏ, nếu khàn tiếng do la hét quá nhiều thì sau vài ngày hạn chế nói, la hét, bệnh sẽ tự hết. Nhưng cũng có trường hợp la hét quá nhiều, quá to, gây tụ máu dây thanh, dẫn đến viêm thanh quản cấp, nếu không được chữa trị kịp thời, sẽ gây phù thanh quản cấp, gây khó thở, thiếu oxy não, chậm trễ có thể gây tử vong.
Nếu bị khàn tiếng do các bệnh nội khoa như trào ngược dạ dày thực quản, bệnh mũi xoang, viêm họng, VA, cần điều trị nguyên nhân gây bệnh thì khàn tiếng sẽ giảm.
Trường hợp khàn tiếng do u lành tính, hạt xơ, u nang, polyp, phù reinke, u hạt, cần phải phẫu thuật loại bỏ u. Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ sẽ khó hơn người lớn vì trẻ là lứa tuổi năng động, không ý thức được bệnh nên nguy cơ tái phát rất cao. Cần khuyên các cháu hạn chế nói và uống nước nhiều khi thời tiết nóng.
Một số trường hợp khàn tiếng do thanh môn khép không kín khi phát âm, teo dây thanh, liệt dây thanh… thì có thể phẫu thuật ở cổ để cấy vật liệu đẩy dây thanh bên liệt vào trong; Hoặc cấy tiêm mỡ tự thân vào dây thanh để giúp dây thanh khép kín.
Trước và sau phẫu thuật, việc phục hồi giọng bằng cách luyện âm và biết phát âm đúng cách đóng vai trò rất quan trọng. Phương pháp này đơn giản, ít tốn kém, do các chuyên gia thanh học hướng dẫn.
“Những bệnh nhân khi bị khàn tiếng, đã điều trị nội khoa, hoặc nghỉ ngơi, hạn chế nói trong một – ba tuần mà vẫn còn khàn tiếng thì nên đến bác sĩ tai mũi họng để khám nội soi thanh quản, kiểm tra tổn thương thực thể dây thanh” – TS-BS Trần Việt Hồng khuyến cáo.
