Gan nhiễm mỡ là khi lượng mỡ tích tụ trong gan chiếm quá 5% trọng lượng của gan. Gan nhiễm mỡ thường kết hợp với các bệnh rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì, rối loạn lipid máu…
Gan nhiễm mỡ có thể thấy ở bất kỳ những ai có lối sống thiếu vận động và ăn uống bất hợp lý, quá thừa năng lượng. gan nhiễm mỡ ở hầu hết các trường hợp chỉ là một triệu chứng do sự tích lũy mỡ quá nhiều tại gan. Tuy nhiên, 20% gan nhiễm mỡ có thể diễn tiến đến xơ gan.
Nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ như suy dinh dưỡng, điều trị giảm cân, sử dụng một số loại thuốc amiodarone, methotrexate, diltiazem, tetracycline, thuốc kháng virut, glucocorticoids, tamoxifen…; Các bệnh đường ruột, nhiễm HIV, viêm gan C. gan nhiễm mỡ được coi là một căn bệnh xảy ra trên toàn thế giới và gặp ở đa số những người uống quá nhiều rượu và những người béo phì.
Ăn uống không khoa học là nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ
Dấu hiệu nhận biết gan nhiễm mỡ
Hầu hết các bệnh nhân không có triệu chứng và thường được phát hiện tình cờ bởi vì các xét nghiệm chức năng gan bất thường hoặc gan to hoặc siêu âm gan khi khám sức khỏe định kỳ.
Qua kết quả sinh thiết gan cho thấy có 3 loại gan nhiễm mỡ:
_ Gan thoái hóa mỡ đơn thuần: gan bị thâm nhiễm bởi chất mỡ, không kèm theo tình trạng viêm gan.
_ Viêm gan thoái hóa mỡ do rượu: ngoài tình trạng gan bị thâm nhiễm bởi chất mỡ, kèm theo tình trạng viêm gan, mô gan có thể bị sẹo hoặc bị xơ và tiền sử uống rượu nhiều.
_ Viêm gan thoái hóa mỡ không do rượu: kết quả sinh thiết giống loại trên, nhưng không có tiền sử uống rượu (hoặc uống rượu không đáng kể).
Việc điều trị gan nhiễm mỡ phụ thuộc vào nguyên nhân của nó và nói chung, điều trị gan nhiễm mỡ sẽ phục hồi nếu được thực hiện ở giai đoạn sớm.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quyết định trong điều trị
– Ngoài việc dùng một số thuốc bảo vệ gan thì chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh sẽ đóng một vai trò quan trọng đặc biệt giúp phòng ngừa và điều trị gan nhiễm mỡ.
– Trong dinh dưỡng điều trị, việc đầu tiên người bệnh cần phải thực hiện là:
– Kiểm soát lượng carbohydrate (đường bột) ăn vào hàng ngày: nên tránh các loại thực phẩm, đồ uống chứa đường tinh chế, các loại bột ngũ cốc tinh chế. Sự lựa chọn tốt hơn là các loại ngũ cốc giàu chất xơ, các loại đậu, rau quả các loại.
– Kiểm soát lượng chất béo ăn vào hàng ngày: loại bỏ hoàn toàn chất béo bão hòa (các loại mỡ động vật, trừ mỡ cá biển), sử dụng chất béo không bão hòa là các loại dầu thực vật như dầu ôliu, đậu lạc, dầu hướng dương…
– Sử dụng các chất chống ôxy hóa để đóng góp cho sức khỏe của tế bào gan: đó là các loại trái cây và rau củ với nhiều màu sắc phong phú.
Ăn nhiều trái cây giúp hạn chế gan nhiễm mỡ
– Mỗi một người trưởng thành bị gan nhiễm mỡ kèm theo thừa cân béo phì thì mức tiêu thụ năng lượng trong một ngày chỉ nên từ 1.300 – 1.400 Kcal. Cụ thể: lượng thịt, cá hàng ngày khoảng 150 – 200gr; lượng tinh bột: 300gr; dầu thực vật: 20 – 30gr.
– Kiêng rượu, bia, thuốc lá.
– Ngoài ra, nên kết hợp với tập thể dục đều đặn vừa sức tối thiểu 30 phút mỗi ngày. Tập ít nhất 5 ngày trong tuần.
Có thể phòng ngừa bằng thảo dược thiên nhiên:
– Diệp Hạ Châu: Diệp hạ châu đắng (còn gọi là cây chó đẻ) thân xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa thuộc nhóm xanthones, có tác dụng ức chế mạnh quá trình peroxyd hóa lipid ở tế bào gan, do đó hạn chế hiện tượng viêm, hoại tử tế bào gan. Loài cây này có tên khoa học là Phyllathus amarus Schum.et Thonn, họ thầu dầu phân bố khắp các vùng nhiệt đới cổ. Tại Việt Nam, diệp hạ châu đắng mọc hoang trên đất ẩm ở nhiều nơi Diệp hạ châu đắng đã được sử dụng hơn 2.000 năm nay. Theo y học cổ truyền, loài thuốc này vị đắng hơi ngọt, tính mát, quy kinh vào can, đởm nên có tác dụng kích thích tiêu hóa, tăng tiết mật. Công dụng chính là thanh can lương huyết (mát gan, mát máu), giải độc.
Cây chó đẻ
Trong dân gian, diệp hạ châu đắng được sử dụng để điều trị viêm gan vàng da, rối loạn tiêu hóa.Những tác dụng này cũng đã được y học hiện đại công nhận và sử dụng. Chất đắng (phyllathin, hypophyllanthin, triacontanal) trong diệp hạ châu đắng có nhiều tác dụng chữa bệnh, đặc biệt là khả năng giải độc, khôi phục chức năng bình thường của gan, tốt trong các trường hợp suy giảm chức năng gan do sử dụng nhiều bia rượu. Các chất này làm gia tăng lượng glutathione – chất bảo vệ gan thường bị thiếu trầm trọng ở những người thường xuyên sử dụng bia rượu. Năm 1995, các nhà khoa học Brazil cũng phát hiện tác dụng giảm đau mạnh và bền vững của loài cây này. Tác dụng này được cho là do acid gallic, có ý nghĩa trong tình trạng viêm gan, tổn thương gan do bia rượu.
– Hạn liên thảo: còn có tên là cây cỏ mực, mặc hạn liên, kim lăng thảo, tên khoa học: Eclipta prostra-ta. L, thuộc họ Cúc-Asteraceae. Loài này mọc hoang khắp nơi ở nước ta, nhất là chỗ ẩm mát. Thành phần hóa học: chủ yếu có chất Alcaloid, tanin và ít tinh dầu. Hạn liên thảo vị chua, ngọt, tính hàn, vào 2 kinh can, thận; có tác dụng lương huyết, cầm máu, bổ thận, ích âm, thường dùng chữa trị can thận âm hư, các chứng huyết nhiệt, ho ra máu, đại tiểu tiện ra máu, băng huyết, rong huyết. Gần đây, Y học cổ truyền đã có nhiều ứng dụng mới về cỏ Nhọ nồi trên lâm sàng, đạt hiệu quả tốt. Cỏ nhọ nồi chữa gan nhiễm mỡ
Cỏ mực
– Cát căn: còn có tên gọi khác là sắn dây. Theo quan niệm y học cổ truyền, cát căn có vị ngọt, cay, tính mát; vào 2 kinh tỳ và vị. Có tác dụng giải cơ thoái nhiệt, thấu phát ma chẩn, sinh tân chỉ khát, thăng dương chỉ tả. Dùng chữa sốt, làm ra mồ hôi, sởi không mọc được, phiền táo khát nước, nhức đầu, kiết lỵ… Ngày dùng 8 – 20g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với những vị thuốc khác. Cát phấn có vị ngọt, tính rất lạnh (đại hàn), vào kinh vị. Có tác dụng sinh tân chỉ khát, thanh nhiệt trừ phiền. Dùng chữa phiền nhiệt, miệng khát, nhiệt sang, hầu tý. Cát hoa có vị ngọt, hơi đắng, tính mát; vào kinh vị. Có tác dụng giải độc rượu. Dùng chữa uống rượu quá nhiều bị ngộ độc, phiền khát, phát sốt, chán ăn, nôn mửa ra chất chua, thổ huyết, đại tiện ra máu…
Cây sắn dây
Trong YHCT người ta đã nghiên cứu nhiều bài thuốc hiệu quả trong điều trị gan nhiễm mỡ bằng việc kết hợp các thảo dược thiên nhiên lại với nhau từ các thành phần như: diệp hạ châu, hạn liên thảo, cát căn, bạch truật, phòng phong, đương quy, bồ công anh, trạch tả, đại hoàng, phục linh. Từ phương thuốc đã được y học chứng minh đó công ty tnhh đông dược vĩnh quảng đã cho ra đời Thực Phẩm Chức Năng Gamimo Vĩnh Quang với công dụng: hỗ trợ điều trị viêm gan mãn tính, gan nhiễm mỡ, men gan cao, vàng da, đau tức vùng gan, giải độc gan do uống nhiều rượu bia, giúp giảm đầu bụng ăn khó tiêu…
